quan hệ đối kháng trong quần xã biểu hiện ở

C. kí sinh, ăn thịt các loài khác, ức chế sự lây nhiễm

D. cộng sinh, cộng sinh, kí sinh .
Câu vấn đáp :

Câu trả lời đúng: A. cộng sinh, cộng sinh, hợp tác

I. Kiến thức trọng tâm

Các loài trong quần xã quan hệ ngặt nghèo với nhau theo những mối quan hệ : quan hệ hỗ trợ và đối kháng. Trong mối quan hệ hỗ trợ, tối thiểu 1 loài được lợi, còn trong mối quan hệ đối kháng tối thiểu 1 loài bị hại. Trong quần xã cũng có trường hợp những loài không ảnh hưởng tác động đến nhau, sống hờ hững với nhau .

A. Các mối quan hệ hỗ trợ.

1. Mối quan hệ cộng sinh.

Mối quan hệ này được biểu lộ theo nhiều cách, trong đó những loài đồng loại được hưởng lợi, những loài đồng loại không có lợi cũng không bị tổn hại. Ví dụ, nhiều loài lan sử dụng thân gỗ khác để bám vào. Ở biển, cá ép luôn tìm những động vật hoang dã lớn ( cá mập, ốc … ), thậm chí còn có thuyền để ép chặt, để cá dễ vận động và di chuyển xa, dễ kiếm ăn và dễ thở. Động vật nhỏ sống cộng sinh với giun biển .

2. Mối quan hệ hợp tác.

Đây là một kiểu quan hệ giữa những loài, trong đó chúng phụ thuộc vào vào nhau, nhưng không bắt buộc. Ví dụ ở biển, tôm và cá nhỏ thường bò lên thân cá lạc, cá dưa để ăn những loại ngoại ký sinh sống ở đây làm thức ăn ; Chim sáo thường ngồi trên sống lưng trâu, bò để bắt “ chấy, rận ” kiếm ăn .

3. Mối quan hệ cộng sinh.

Đây là kiểu quan hệ trong đó hai loài sống chung với nhau thường có lợi cho nhau. Ví dụ như đời sống cộng sinh của kiến ​ ​ và cây : kiến ​ ​ dựa vào cây để kiếm thức ăn và nơi ở, nhờ đó mà cây được bảo vệ. Trong nhiều trường hợp, cộng sinh là cách sống bắt buộc, khi chúng bỏ nhau thì cả hai cùng chết. Ví dụ, động vật hoang dã nguyên sinh sống trong ruột mối có năng lực phân hủy cellulose thành đường để nuôi cả hai ; Các vi sinh vật sống trong dạ dày của động vật hoang dã nhai lại cũng có vai trò tương tự như. Vi khuẩn lam sống dưới biểu mô của sinh vật biển, trai, giun biển, … khi quang hợp sẽ tạo ra nguồn thức ăn bổ trợ cho những loài động vật hoang dã này. Nấm và vi trùng lam cộng sinh ngặt nghèo đến mức chúng tạo thành một dạng sống đặc biệt quan trọng, địa y .

B. Mối quan hệ đối kháng

1. Mối quan hệ ức chế – lây nhiễm.

Ức chế – lây nhiễm là quan hệ mà hai loài này sống thông thường nhưng lại gây hại cho nhiều loài khác. Ví dụ, trong quy trình sinh trưởng của mình, vi trùng lam thường tiết ra chất độc gây hại cho những loài động vật hoang dã sống xung quanh. Một số loài tảo biển khi nở hoa sẽ gây ra “ thủy triều đỏ ” khiến hàng loạt động vật hoang dã không xương sống, cá, chim chết vì nhiễm độc trực tiếp hoặc gián tiếp qua chuỗi thức ăn. Nhiều trường hợp người dân còn bị ngộ độc do ăn sò, sò, cua, ghẹ, cá ở vùng thủy triều đỏ .

2. Mối quan hệ cạnh tranh giữa các loài và sự phân li của các hốc sinh thái.

– Hai loài có chung nguồn sống thường cạnh tranh đối đầu với nhau : trong rừng cây ưa sáng cạnh tranh đối đầu nhau về ánh sáng. Các loài cỏ dại cạnh tranh đối đầu với lúa để lấy muối dinh dưỡng. Hai loài côn trùng nhỏ ăn cỏ ( Paramecium caudatum và Paramecium aurelia ) sử dụng chung nguồn thức ăn là vi sinh vật. Khi nuôi chung một bể, chúng cạnh tranh đối đầu nóng bức nên tỷ lệ của cả hai loài đều giảm, nhưng loài Paramecium caudatum giảm hẳn và trở thành kẻ thua cuộc .
– Các loài sử dụng chung nguồn thức ăn vẫn hoàn toàn có thể chung sống độc lập trong cùng một sinh cảnh. Trong quy trình tiến hóa, những loài có quan hệ họ hàng gần về nguồn gốc thường có khuynh hướng tách biệt những hốc sinh thái xanh của chúng ( gồm có khoảng trống sống, nguồn thức ăn và cách khai thác nguồn thức ăn đó ). Ví dụ, những loài giun cỏ Paramecium caudatum và Paramecium bursaria tuy ăn cùng một loại vi sinh vật nhưng chúng vẫn hoàn toàn có thể cùng sống sót trong cùng một bể do chúng đã tách biệt nơi cư trú : loài thứ nhất chỉ sống ở tầng mặt, giàu ôxy ; Loài thứ hai nhờ cộng sinh với tảo nên sống được dưới đáy bể, ít ôxy .
– Các nghiên cứu và điều tra cũng chỉ ra rằng, 3 loài chim sẻ ăn hạt phân bổ trên 1 hòn hòn đảo thuộc quần đảo Galapagos. Các loài này có kích cỡ mỏ khác nhau nên chúng sử dụng những loại hạt có kích cỡ khác nhau, tương thích với size mỏ của từng loài. Do đó, chúng không cạnh tranh đối đầu với nhau. Ở hai hòn đảo còn lại, mỗi hòn đảo chỉ có một loài duy nhất, size mỏ của chúng khác với size mỏ của những thành viên cùng loài khi sống chung với những loài khác trên cùng một hòn đảo. Do đó, do sự hiện hữu của những loài khác trên hòn đảo, kích cỡ mỏ bị đổi khác bởi áp lực đè nén tinh lọc để giảm sự cạnh tranh đối đầu .
Cạnh tranh giữa những loài trong quần xã được coi là một trong những động lực của quy trình tiến hóa .

3. Mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt và vật chủ – vật kí sinh.

– Mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt đa phần được đề cập trong bài về mối quan hệ dinh dưỡng trong quần xã. Trong mối quan hệ này, con mồi có size nhỏ, nhưng số lượng lớn, và những kẻ săn mồi thường có kích cỡ lớn, nhưng số lượng ít. Con mồi thích nghi để trốn tránh và bằng nhiều cách chống lại quân địch, trong khi những kẻ săn mồi có hàm răng khỏe, chạy nhanh và có nhiều “ mánh khóe ” để khai thác con mồi hiệu suất cao .
– Mối quan hệ vật chủ – vật kí sinh là một dạng biến thể của mối quan hệ vật ăn thịt – con mồi, ngoại trừ vật kí sinh nhỏ, số lượng nhiều, ăn chất lỏng trong khung hình vật chủ hoặc cạnh tranh đối đầu chất dinh dưỡng với vật chủ. vật chủ, thường không giết vật chủ ; Máy chủ rất đông, nhưng số lượng ít .
– Trong tự nhiên, những mối quan hệ giữa những loài, đặc biệt quan trọng là những mối quan hệ cạnh tranh đối đầu, vật ăn thịt – con mồi, vật chủ – vật kí sinh, … đóng vai trò chi phối và trấn áp số lượng loài. trấn áp sinh học ), thiết lập trạng thái cân đối sinh học trong tự nhiên .

II. Các dạng bài tập

Bài 1:

Mô tả những mối quan hệ hỗ trợ giữa những loài trong quần xã sinh vật .

Hướng dẫn giải pháp

Có ba mối quan hệ hỗ trợ loài trong một quần xã : cộng sinh, hợp tác và cộng sinh .

I. Mối quan hệ cộng sinh

1) Cách quan hệ:

Xem thêm: Bật mí kho hàng sỉ giày sneaker chất lượng, uy tín nhất hiện nay

Một mối quan hệ nhất thiết phải xảy ra giữa hai loài, trong đó cả hai bên đều có lợi .

2) Hình thức:

a ) Sự cộng sinh giữa thực vật với nấm hoặc vi trùng :
Ví dụ : cộng sinh giữa nấm và vi trùng lam tạo ra địa y, cộng sinh giữa vi trùng nốt sần với cây họ đậu .
b ) Sự cộng sinh giữa thực vật và động vật hoang dã :
Ví dụ : Sự cộng sinh giữa kiến ​ ​ và kiến. Cây là nơi sinh sống, kiến ​ ​ phân phối thức ăn thừa làm phân bón cho cây .
c ) Sự cộng sinh giữa động vật hoang dã với động vật hoang dã :
Ví dụ : Mối chúa và trùng roi trong bụng mối. Trùng roi có một loại enzyme phân hủy cellulose thành glucose, được cung ứng cho mối và sử dụng chất hữu cơ của mối .

II. Sự hợp tác

1) Cách quan hệ: Mối quan hệ giữa hai loài hợp tác với nhau cùng có lợi nhưng không nhất thiết phải xảy ra.

2) Ví dụ:

– Sáo ăn ký sinh trên sống lưng trâu, bò, đồng thời bay để cảnh báo nhắc nhở trâu, bò khi có thú dữ .
– Sự hợp tác giữa cá nhỏ và cá lớn. Cá nhỏ ăn thức ăn trong răng cá lớn và làm sạch chân răng cá lớn .

III. Mối quan hệ cộng sinh

1) Cách quan hệ: Mối quan hệ giữa hai loài khác nhau, trong đó chỉ có một loài có lợi và loài kia không có lợi cũng không có hại.

2) Ví dụ:

– Kền kền ăn thức ăn thừa của động vật hoang dã .
– Cá ép bám vào những loài cá lớn như cá mập, cá voi, … để chúng mang đi xa thuận tiện cho quy trình hô hấp và kiếm ăn .

Bài 3: Mô tả các mối quan hệ đối kháng xảy ra giữa các loài khác nhau trong một quần xã sinh vật.

Hướng dẫn giải pháp

Mối quan hệ đối kháng giữa những loài trong quần xã dẫn đến cả hai bên cùng bị hại hoặc một bên được lợi và bên kia bị hại .
– Có những mối quan hệ đối kháng thông dụng sau : Sinh vật ăn sinh vật khác, kí sinh, bán kí sinh, ức chế, cạnh tranh đối đầu .

1) Mối quan hệ giữa các sinh vật ăn các sinh vật khác

a ) Động vật ăn cỏ :
– Là mối quan hệ giữa động vật hoang dã ăn cỏ và thực vật như hươu, nai, thỏ, sóc, … từ đó góp thêm phần vào quy trình thụ phấn và phát tán hạt .
b ) Động vật ăn thịt :
– Động vật ăn thịt săn và hủy hoại con mồi nhưng thường là những con mồi yếu ớt. Do đó, có vai trò tinh lọc những thành viên có sức sống yếu trong loài .
Ví dụ : Hổ, sư tử ăn linh dương, mang, sên .
c ) Cây bắt sâu bọ, côn trùng nhỏ :
– Thực vật sống ở đất nghèo dinh dưỡng như cây nắp ấm, cây hải đường đổi khác thành cơ quan bắt mồi làm chất dinh dưỡng nuôi cây .

2) Ký sinh trùng

a ) Làm thế nào để liên hệ
Ký sinh là quan hệ giữa một loài sống trên khung hình sinh vật khác và sử dụng những chất của sinh vật đó, loài sống được gọi là vật ký sinh, loài còn lại được gọi là sinh vật chủ .
b ) Hình thức
b1 – Ký sinh trùng trọn vẹn : Ký sinh trùng trọn vẹn sống bám vào khung hình vật chủ .
Ví dụ : Giun trong hệ tiêu hóa của người và động vật hoang dã, sợi tơ hồng ký sinh trên thân cây .
b2 – Bán kí sinh : Là loại kí sinh sống nhờ vào những chất của khung hình vật chủ và có năng lực tự dưỡng .
Ví dụ : Nhờ có diệp lục, cây tầm gửi lấy nước và chất khoáng từ cây chủ để tự quang hợp .

3) Ức chế nhiễm trùng

a ) Cách liên hệ :
Là mối quan hệ giữa một sinh vật mà trong quy trình sống của nó ngưng trệ sự sinh trưởng và tăng trưởng của những loài khác .
b ) Các ví dụ :
Vi tảo trong quy trình tăng trưởng, tiết ra chất độc giết chết động vật hoang dã không xương sống .
– Rễ của một số ít cây tiết ra chất kháng sinh, ngăn cản những cây sống gần chúng tăng trưởng .

4) Mối quan hệ cạnh tranh

a ) Quan hệ : Là quan hệ giữa những loài có chung nhu yếu về thức ăn và nơi ở. Trong mối quan hệ này, những loài đều gặp bất lợi. Mặc dù trong tự nhiên, phải có một loài mạnh hơn thống trị và ngăn cản những loài khác tăng trưởng .
b ) Các ví dụ

– Mối quan hệ cạnh tranh giữa cây trồng và cỏ dại: Nếu cỏ dại mọc càng mạnh thì cây sinh trưởng càng kém và ngược lại.

Xem thêm: collectible là gì

– Mối quan hệ cạnh tranh đối đầu giữa những loài động vật hoang dã đều dùng chuột làm thức ăn như rắn, chồn, cú .
Đăng bởi : Trường ĐH KD và CN TP.HN
Chuyên mục : Sinh học lớp 12, Sinh học 12

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Tư Vấn Hỗ Trợ